Alaska’daki Muldrow Buzulu normalden 100 kat daha hızlı hareket ediyor

Araştırmacılar buzulun günde 27,4 metre yol kat ettiğini açıkladı. Bu da normal hızının 100 katına çıktığı anlamına geliyor.

Alaska’da yer alan yaklaşık 67 kilometre uzunluğundaki Muldrow Buzulu normalden daha hızlı hareket etmeye başladı. Araştırmacılar buzulun günde 27,4 metre yol kat ettiğini açıkladı. Bu da normal hızının 100 katına çıktığı anlamına geliyor.

Normalde buzullardaki bu ani hızlanma yalnızca birkaç ay sürüyor. Çoğu da uzak buzullarda meydana geliyor ve ancak sona erdikten sonra tespit edilebiliyor. Ancak Muldrow, Denali Milli Parkı ve Koruma Alanı içerisinde olduğu için çok daha önce tespit edilebildi.

Değişikliği bir pilot fark etti

Uçaklar düzenli olarak Kuzey Amerika’nın en yüksek dağına tırmanmak isteyen dağcıları götürmek amacıyla buzul üzerinden uçuyor. Mart ayının başında bu tarz bir uçuşta pilotluk yapan Chris Palm buzulların kenarında biriken kayalık enkaz alanlarında bir farklılık gözlemledi.

Palm bu değişikliği “Hepsi parçalanmış görünüyordu” sözleriyle açıkladı.

Derhal telefonuyla görüntüler alan Palm, fotoğrafları araştırmacılarla paylaştı. Uydudan gelen görüntüler de buzulun son yıllara kıyasla daha hızlı ilerlediğini doğruladı.

Helikopter indirecek yer zor bulundu

Bu kütledeki bir buzulun hareketi buzul üzerinde deformasyona ve kırılmaya neden oluyor. Bölgede gözlemler yapan Alaska bölge jeoloğu Chad Hults, “Bütün buzul çok çatlamış durumda” ifadelerini kullandı.

20 yıl önce de Muldrow’a araştırma yapmak için gittiğini ifade eden Hults, bu sefer buzun çok fazla parçalanmış olduğunu ve helikopteri indirecek yer bulmanın dahi zor olduğunu söyledi. Taşıtın motor gürültüsüne rağmen buzun kırılmasından ve düşmesinden kaynaklanan patlama sesleri duyulabiliyordu.

Nadir görülen bir olay

Buzul hızlarındaki bu dalgalanma dünya çapındaki buzulların yalnızca yüzde 1’inde meydana geliyor. Bu durumun nadir olması nedeniyle de bilim insanları sebebini araştıracak ya da iklim değişikliğinden nasıl etkileneceğini ölçecek kadar inceleme gerçekleştiremedi.

Alaska Fairbanks Üniversitesi‘nden bir buzulbilimci olan Mark Fahnestock, buzulun üstü ve altı arasındaki kütle dengesindeki değişikliklerin dalgalanmalarda kritik bir rol oynadığını söyledi. Zamanla, buz daha yüksek ve daha soğuk alanlarda birikiyor ve daha düşük, daha sıcak olanlardan kayboluyor.

Küresel ısınma dalgalanmaları artırabilir

Dr. Fahnestock, “Üst kısımlar kalınlaşır ve alt kısımlar tekrar erir. Dalgalanma da dengeyi yeniden sağlar ve kütleyi hızla alt kısımlara kaydırır” ifadelerini kullandı.

Küresel ısınma daha az buz birikimine ve daha fazla erimeye neden olduğu için dalgalanmalarda etkisi olabileceği görüşünde olan Fahnestock, ısınma nedeniyle kitle kaybı çok olduğu için Alaska’da etkilerinin görüleceğini düşünüyor.

Hareketli buzun seslerini yakalamak için kurulmuş bir ses kaydedici
Fotoğraf: National Park Service

Neyin tetiklediği bilinmiyor

Muldow buzulu bu tarz bir hızlanmayı 1956-57 yıllarında yaşamıştı. Bölgede yapılan araştırmalar ise buzulun bunu her 50 yılda bir yaptığını gösteriyor. Yani bilim insanları bir noktada buzulun yeniden harekete geçmesini bekliyordu.

Ancak bu hızlanmayı gerçekte neyin tetiklediği henüz tam olarak anlaşılamadı.

Eriyik sudan kaynaklanıyor olabilir

Alaska Fairbanks Üniversitesi‘nden bir buzulbilimci olan Martin Truffer, buzulun tabanındaki tortu ve diğer kayalık döküntülerin arasında hapsolmuş eriyik suyun bu hızlanmanın bir etkeni olabileceğini söyledi.

Buz ve ana kaya arasındaki sürtünme ısısı ve atmosferdeki ısıdan oluşan bu eriyik su tuzağa düşürülmüş bir alanda birikiyor. Bir noktada su basıncı o kadar yükseliyor ki bu da buz ile ana kaya arasındaki sürtünme azalıyor ve buzul hızlanıyor.

Muldrow, büyük bir fay olan Denali boyunca uzanıyor ve engebeli arazisi depremlerle parçalanmış ve erozyona uğramış durumda. Dolayısıyla buzulun altında eriyik suyu hapsedebileceği çok sayıda parçalı yapısı bulunuyor.

Önceki hızlanmada 4 kilometre ilerledi

Bu hızlanmalar genel olarak kış aylarında başlayıp yazın sona eriyor. Dr. Truffer ve diğer araştırmacılar Muldrow’un çok hızlı hareket ettiğini bu yüzden de kütle dengesindeki değişimin önümüzdeki birkaç ay içerisinde kendisini göstereceğini ve on yıllarca süre boyunca tekrar yavaşlamaya geçeceğini düşünüyor.

1956-57 yıllarında yaşanan hızlanma buzulun 4 kilometre ileriye taşınmasına yol açmıştı. 20 yıl önce yapılan Muldrow araştırmasını yöneten park hizmeti bilimcisi Guy Adema buzulun o zamandan bu yana durgun olduğunu ve büyük bir bölümünün tundra ile kaplandığını söyledi. Ancak Adema’ya göre buzulun bu sene kat edeceği mesafe çok daha fazla olacağa benziyor.

(Yeşil Gazete)