Published on Ağustos 23rd, 2020

“Dedemin sazından ilham aldım”

Dedesazı-Tambur ustası Derman Kutlu saza hayat veriyor. Genç ustayı Nantes şehrinde kendi imkanlarıyla var ettiği küçük atölyesinde ziyaret ettik

Özcan BOZOĞLU (Nantes)

Yüzyıllar öncesine dayanan Dedesazının yapımı günümüzde neredeyse yok olmayla yüz yüze gelmiştir. Ancak günümüzde çok az insanın Dedesazı-Tamburun yapımını gerçekleştirmektir. Bağlama çıktıktan sonra artık fazla kimse icraatını yapmıyor. Ancak yeni nesilin eski Dedesazı-Tambura olan merakı bizi daha çok mutlu ediyor. Yaptığımız araştırmada Türkiye’de birkaç kişi tarafında yapıldığı ve Avrupa’da ise Fransa’nın Nanates şehrinde Derman Kutlu tarafından bir yıl önce yapımına başlandı.

Genç ustanın Dede sazına olan asıl merakı, hiç görmediği büyük dedesinin çaldığı Balta sazında ilham alarak Balta Sazının araştırmasına başlamış ve yapımına açtığı küçük atölyesinde bir yıl önce tambur yapımına başladı. Bir hobi olarak başladı ama bugünkü çalışmasını dahapProfesyonel olarak icra ediyor. Hedefi kayıp olmaya yüz tutmuş bir çalgıyı tekrar gündeme getirmek ve sanatçılara “tambur” yapmaktır.

“Tamburun icrasıyım”

Genç ustayı Nantes şehrinde kendi imkanlarıyla var ettiği küçük atölyesinde ziyaret ettik. Kayıp olmaya yüz tutan tamburu yapan genç usta Derman Kutlu “yapımla uğraşmadan önce icracısıyım” diyor ve devam ediyor “uzun zamandır eski tamburların tınısına ulaşmaktır amacım. Kaybolmakta olan değerli bir geleneği yeniden gündeme getirmek. Çalışmamda en çok eski sazların gelenek yapımına özeniyorum. Tını, ses, form, estetiği, doğal ürünler ve mümkün oldukça eskisi gibi yerli ağaçlarla çalışmayı tercih ediyorum”

“Dedesazı bağlamanın atasıdır”

Genç usta Derman Kutlu, Tambur ile Bağlama arasındaki özeliklerini şöyle ifade ediyor.
“Çok farklı enstrümanlar, form, ölçü, ahşap seçimi, tını, yapım ve çalış tarzı gibi farklılıklar görmekteyiz, Tamburun tınısında aranan bir özellik “Arı vızıltısıdır”. “Dedesazı bağlamanın atasıdır” olarak ifade edebiliriz, yalnız bağlama 20’ci yüzyılda yapılmaya başlayan modern bir enstrümandır ve daha çok standartlaşma yolunu arayan bir Sazdır. Dedesazı ise başka bir özelliği ve zenginlik olduğunu düşündüğüm aynı zamanda standart olmaması, geleneksel bir enstrümandır” diyor.

“Sazların gelenek yapımına özeniyorum”

Çalışmamda en çok, eski sazlarin gelenek yapımına özeniyorum, tını, ses, form, estetiği, doğal ürünler ve mümkün oldukça eskisi gibi yerli ağaçlarla çalışmayı tercih ediyorum.

Eskiden Anadolu’nun belli yörelerde görünen bu saz, günümüzde teknolojinin ilerlemesiyle, internet ve sosyal medyayla uluslararasında bir yer almaya başladı. Bu gelişmelerle, eski ses kayıt ve kaynak kişilerin tınılarındaki ve sözlerindeki derinliklerinin tanınma olanağının artması, bu sazların tınılarının daha doğal olmasının anlaşılması, birçok nedenlerdir.

Bağlama ailesi içerisinde yer alan tambur 2 tel ile 5 telli olarak değişiyor. Balta sazı (ya da dede sazı, ruzba), bağlama ailesi içinde yer alan bir çalgı türü. Teknesi alt kısmında sivrilerek bir balta ağzını andırdığı için ve karın ile bacak arasında daha rahat yer aldığındandır. Bağlama boyunda ve 12 perdelidir. Sadece tampere sesleri verir ve Sibemol2 gibi (Sİ- Nota) Türk halk müziğinde kullanılan perdeler bulunmaz.

Tambur, Hitit dönemine ait bir çalgı

İran, Orta Asya, Afganistan, Türkiye’de kullanılan bu çalgı birbirine benzer farklı isimlerden oluşuyor. Alevi toplumunda dedesazı veya tambur olarak adlandırılan bu çalgı İran genelinde çalınıyor. Ancak Kürdistan bölgesinde Kermananshah Lorestan ve Hawraman bölgesinde yüzyıllardır var. Tarihçesine baktığımızda tambur ve benzeri çalgıların Anadolu’da bulunan en eski çalgıdır. Milattan Önce 1680 – 1375 Eski Hitit dönemine aittir. Kabartma taş levhalar üzerinde bu tip çalgılara rastlanmıştır. Frigler, Lidyalılar, Urartılar tarafında kulanıldığı bilinmektedir.

Derman Kutlu Kimdir?

1989 yılında Fransa’nın Nantes şehrinde doğdu. Aslen Maraş’ın Afşin ilçesinin Ağcaşar köyündendir. Aileden gelen bu gelenek üzerine kendisi de 10 Yaşından beri saza büyük merakı vardı. Merakı üzerine yaptığı araştırmasıyla Dedesazı-Tambur yapımına başladı.