Koronavirüs ile mücadelede hangi ölçüt belirleyici?

Koronavirüsün yayılma hızını ölçerken önce vaka sayısı sonra da bulaşma katsayısı esas alındı, şimdi de yeni enfeksiyon oranı gündemde. Almanya’da tedbirlerin sıkılaştırılması için 100 binde 50 sayısı baz alınıyor.

Bundan kısa süre öncesine kadar pandemiyle mücadelede devamlı dile getirilen en önemli veri bulaşma katsayısıydı (R-Değeri). Bu katsayının 1’in altında tutulması hedefleniyor ve ancak o şekilde enfeksiyonun frenlenebileceği düşünülüyordu. Katsayının 1’den yüksek olması ise virüs taşıyan bir kişinin en az bir başka kişiye bulaştırması anlamına geliyor. Altında kaldığındaysa daha az kişiye bulaşıyor ve enfeksiyon vakaları azalıyor. Ancak sadece bulaşma katsayısı ile pandeminin açıklandığı dönemler geride kaldı.

Yeni enfeksiyon oranı ne demek?

Pandemiyle mücadelede şimdi baz alınan başka bir değer var: Yeni enfeksiyon oranı. Bu oran, belli bir zaman dilimindeki yeni enfeksiyon ve hastaları kapsıyor. Almanya’da örneğin yedi günlük enfeksiyon oranından bahsedildiğinde kastedilen, 100 bin kişi içinde, yedi gün zarfında görülen yeni vaka sayısı. Yapılan PCR veya antijen testlerinde 100 bin kişide, bir haftada kaç kişinin pozitif çıktığının belirlendiği orandır.

Çok fazla yeni vaka görüldüyse sorumlu yerel yönetim sıkı önlemlere başvurabiliyor. Maske kullanım alanının genişletilmesi, belli mekanlar için kapanış saatlerinin erkene çekilmesi, alkol satışının yasaklanması, kamuya açık veya özel kutlamalara katılacak kişi sayısının sınırlandırılması, konaklama veya seyahat sınırlamalarının getirilmesi bunların başında geliyor.

“Çok yüksek” dendiğinde kastedilen ne?

Almanya’da yeni enfeksiyon oranı için temelde baz alınan bir sınır var. Bu, çoğu eyalette 100 bin kişide, 50 yeni enfeksiyon vakası. Mayıs ayında kabul edilen bu sınır, bir nevi el freninin çekilmesi için bulunmuş bir rakam.

Baz alınan bu 50 sınırı, pandemiyle mücadelede ipleri elinde tutan belediyelerin sağlık daireleri için, virüsün bulaşma zincirini geriye dönük takip edememe eşiği. Dünya Hekimler Birliği Başkanı Frank Montgomery, bu rakamın aşılması halinde önlem amaçlı harekete geçilmesi gerektiğini söylüyor. Bundan alarma geçmeyi kastetmediklerini vurgulayan Montgomery, “Sadece mantıklı bir sağlık tedbiri ” diye uygulamayı savunuyor.

Daha çok test daha çok vaka

Berlin Charité Hastanesi’nin Epidemiyoloji Enstitüsü Direktörü Stefan Willich için ise Mayıs ayında konulan 50 sınırı artık günümüzde uygun değil. Uzman Willich, pandemiye dair veriler arasında mantıklı biçimde bağlantı kuracak bir çerçevenin eksik olduğu görüşünü temsil ediyor. “Bundan beş ay önce, 7 günde 100 bin kişide 50 yeni vaka eşik olarak tanımlandı. O zaman bu sınır doğru görünen bir çıkış nokatasıydı. Ancak şimdi önceki aylara göre çok daha fazla test yapılıyor” diyor ve sadece bundan dolayı bile bu eşiğin aşılması ihtimalinin yükseldiğini belirtiyor. Ona göre rastgele örnekler alınarak ve istatistiki veriler toplanarak yeni bir temel tanımlama zaruri. Ancak o şekilde karşı karşıya kalınan durum daha gerçekçi yerli yerine konulabilir.

Almanya Sağlık Sigortalarına Tabi Federal Hekimler Birliği (KBV) Başkanı Andreas Gassen da halihazırda geçerli yeni enfeksiyon oranı sınırını eleştiriyor. Ona göre, yeni enfeksiyon rakamlarına korkuyla bakılmamalı. Gassen, bunun sadece yanlış alarm verilmesine yol açacağı görüşünde. Gassen’e göre, günde 10 bin yeni enfeksiyon da, ağır hasta sınırı bini geçmiyor ise bu üstesinden gelinebilecek bir durum.

Almanya genelinde birçok kentte 50 sınırının aşılması üzerine tedbirler sıkılaştırıldı

Bu açıklamasıyla Gassen, Alman hükümetinin pandemiden sorumlu bilimsel kuruluşu olan Robert Koch Enstitüsü’nün Başkanı Lothar Wieler’e gönderme yapıyor. Wieler, mevcut gelişmeye dair oran ve rakamları değerlendirirken kontrolü kaybetme tehlikesine karşı uyardı.

Bu arada KBV Başkanı Andreas Gassen, ilkbahar aylarında günlük 4 bin vaka yaşandığı dönemdeki vefat rakamının günde 150’yi bulduğunu söyleyip, şimdi ise artan yeni vaka sayısına rağmen vefat kaybının tek haneli olduğunun altını çiziyor. Bir kişinin hayatını kaybetmesinin yaklaşık bir buçuk ay sürdüğünü hatırlatan Gassen, şimdi tespit edilen yeni vakaların geçen haftaki bulaşma hareketliliğinin yansıması olduğunu belirtiyor ve önümüzdeki döneme ilişkin kesin bir değerlendirme veya öngörü için erken olduğunun altını çiziyor.

50 yerine 84 olsun

KBV Başkanı Andreas Gassen’e göre pandemiyle mücadelede doğru tepkiler verebilmek için enfeksiyondaki gelişimi yaş gruplarına göre ayırarak verileri toplamak gerekiyor. Ona göre iyi bir iletişim stratejisiyle, acil bir durumda freni çekme hakkı saklı tutularak normal bir ortam sağlamak da mümkün. Gassen’e göre haftada 400 bin test yapıldığı dönem konulan 50 sınırı da kesinlikle yükseltilmeli. Şimdilerde onun üç dört katı test yapılırken bu rakam Gassen’e göre 100 bin kişide 84 olmalı.

(DW – Hannah Fuchs)