Tarihin derinliğinde yaşayan Köln Dom Katedrali – Erdal Boyoğlu

Yıllardır Köln’e gelip giderken, Dom Katedrali’nın önünden geçerdi yolum. Ve bir gün göçmenin bir başka göç yoluna düştüğü yer, Köln olunca, Köln’ü tanımak olanağına sahip oldum. Her varılan yer biraz sorunludur. Çünkü çıkıp geldiği yerde olduğu gibi, burada da göçmendir yani yabancıdır. Yeni bir yere yerleşene kadar ki süreç çok sancılıdır. Dalından kopmuş bir yaprak gibi sağa sola savrulur. Yeni şeyler öğrenmek, bilgilenmek, gezmek ve uyum sağlamak zorundadır.
Bu arada zorluklarla karşılaşmak da kaçınılmazdır.

Almanya‘ya geldiğim günden beri geçicilik duygusundan kurtulamıyordum ve bir türlü yerleşik oturuma geçemediğimden dolayı huzursuzdum.

Ama Köln’de sevgili dostum Ufuk Bektaş’ın varlığı bana güç verdi. Birlikte kaldığımız zamanlar Bitmeyen Sürgün kitabından çokça yararlandım. Dolayısıyla Köln’de dikkatimi Dom Kadedralı çekti.

Dom’un tarihini merak ettim ve karşıma çıkan bilgileri paylaşmak istedim.
Köln Dom Katedrali’nin inşaatı, 15 Ağustos 1248’de Başpiskopos Konrad von Hochstaten tarafından başlatılır. 16 usta ile yapımına başlanır. Dom Gotik Katedrali’nin inşası 74 yıl sürer. 1322 yılında kilisenin korosu yani batı kanadına bakan kısım geçici bir duvarla tamamlanır. Ve dini ayinler için hemen hizmete sunulur.

Ahali maddi ve manevi desteğini azaltınca çalışanların sayısı da düşer. Dolayısıyla kuzey kulesinin bitimi ve güney kulesinin yapımı ertelenir. 1560 yılında kilise inşası tamamen durdurulur. Belli bölümleri bitirilen Dom kilisesi 282 yıl enkaz halinde kalır. Dom inşasın da harcanan paralar halkın sırtından vergi yoluyla alınır. Egemenlerin yalanlarıyla,” Bu fani dünyadan elini eteğini çek, kendini ahrete hazırla” gibi dini telkinlerle halk tekrar kandırılır ve kilise vergisi vermeye zorlanır.

Halk, açlık yoksulluk ve salgın hastalıklarla karşı karşıya kalır. Ama buna rağmen şartlandırılan halk kilise yönetimine biat eder, her şeye boyun eğer ve dev yapı gözleri kamaştırır. Bu ihtişamlı kiliseyi eleştirenlerin şeytanın adamları olduğunu söyletilir. Egemenler, halka itaat ve itikat duygularını yaşatarak korku verir.

Aslında Dom Kilisesi‘nin yapılma amacı dinin söylemlerine boyun eğdirmektir. Dönemine ve koşullarına göre devasa büyülükte bir kilisedir Dom. Kilisenin görkemiyle Tanrının gücü ve onun temsilcisi din adamları ve egemenlerin ortak gücünü ve sarsılmazlığını göstermektir. Bu hem Tanrı‘dan hem de onun iktidar gücü üzerinden korku yaymaktır.

Dom kilisesi 1794 de Fransız askerleri tarafından işgal edilir ve esir kampı, tahıl ambarı ve ahır olarak kullanılır. Fransız burjuva devrimi Köln halkını etkiler. Dine ve kiliseye karşı muhalif görüşler gelişir. Ama kiliseye destek veren birçok entelektüel arasında Schegel, Goethe ve Prusya Veliahdı gibi ünlü isimler de vardır. Egemenlerin gücüyle ve dinci propagandanın etkisiyle muhalefet etkisiz hale getirilir.

1842 de temel atan Kral IV Friedrich Wilhelm, Dom’u; tüm inançların birliği ve kardeşliğinin simgesi olarak nitelendirir. Alman şairi Heinrich Heine Paris’e iltica eder ve kaleme aldığı Almanya Bir Kış Masalı’nda şöyle der; Dom, bağnazlığın ve sömürünün dindarlık anıtıdır.

Dom Katedralı köklü Gotik mimarisi ile yapılır. Sivri uçlar ve heybetli yukarı doğru uzanan sütunlar, kabartma piramitler, görkemli heykeller, kutsal resimler, mozaik döşemeler göz kamaştırmaktadır. Dom’a bakış; Gökyüzünden tanrı evinin yeryüzüne indirildiği fikri kabul görmektedir. Dom iç binası, kristallerle işlenmiş pencere camları ile kaplıdır. On bin metrekare büyüklüğündeki baş inayet penceresi rengârenk işlemeleriyle süslüdür. Yüksek koronun duvarları Kralların resimleriyle kaplıdır. Kronun oyma piramitlerinde 12 havariyle Meryem Ana ve kucağındaki Hz İsa’nın heykelleri var. Sanat eserleri, duvar resimleri ve işlemeleri, anıt kabirleri görülür. Altından oymaları, dev surları ve kapıları ile ihtişam abidesi Dom Katedrali Tanrı’nın evi olarak kabul edilir. Dom’un en yüksek yeri 157 metredir. Kuleye çıkan merdiven sayısı 509 basamaktır. Kulenin tepesindeki çan’ın ağırlığı 24 tondur. Dom’un temeline 130 bin ton, duvarlarına ise 160 ton taş kullanılmış. Dom’un yapımında on binlerce işçi ölmüştür…

Dom Katedralın’ da 100 kişi çalışıyor. Yıllık geliri 2,5 milyon Euro’nun üstünde. Yıllık bakımı için 2 milyon Euro harcama yapılıyor.

Erdal Boyoğlu – 30.11.2020