Genetiklik ve kromozomlar: Kadın cinsinin kromozom mağdurluğu – Gül Güzel

Cinsiyetlerin belirlenmesinde,’’XY’’ Kromozomlarının görevi ve etkileri toplumdaki cinsler üzerinde hala büyük olumsuz etkiler oluşturuyor. Bu konudaki Tıp biliminin en çok üzerinde durduğu Genetik tespit ile kanıtlamaları ise, ne yazık ki bazen feodal toplum, bazen inançlar, bazen de eril düşünce tarafından hala inkar ediliyor.

Bu anlamda kadının, doğurduğu çocuğunun her şeyinden sorumlu tutulup, günah keçisi yapılması, Tıp bilim dalına da yapılan inkar ve hakaret demektir. Hatta bazı toplumlarda erkek çocuk doğurmadığı bahanesi ile kadın hala ya baba evine gönderiliyor, yahutta üzerine kuma getiriliyor. Böylelikle kadın kadınla yarıştırılıyor. Halbuki erkek çocuğun olup, olmaması kesinlikle erkek cinsinin kromozomlarıyla belirlenen bir sonuçtur. O yüzden her kesin anlayabileceği şekilde Genetik kimliğimizin belirleyici hücreleri olan ‘’SOY AĞACI’’ diye de tabir edebileceğimiz Kromozomlara değinmek istiyorum. Kendi çizdiğim görünümle de bunu daha kolay anlaşılır hale getirmek istedim.

Kromozomların cins belirlemesi

Çocuklar her iki cinsin/Kadın + Erkek kromozomlarının bileşiminden oluşur. Kromozomlar bütün canlıların soy ağacıdır aynı zamanda. Bizi belirleyen Genetiğimizi devam ettiren hücrelerdir. O yüzdendir ki ne kadar değişime uğrasak da, ırkımıza, dede/nine ve daha eskiye dayanan akrabalarımıza benzeriz. Bu benzemelerde erkek/kız, saç/cilt renklerimiz, uzun/kısa boylu oluşlarımız, ailede en çok erkek veya kız çocukların oluşu, belirli hastalıklar/engellilik gibi sonuçlar soydan gelen kromozomlarımızın eseridir.

Erkek kromozomları X ve Y olarak, kadınların ise X ve X formundaki genlerdendir. Döllenme sürecinde bu kromozomlar doğacak çocuğun cinsiyetini belirler. Kadın kromozomlarının her ikisi de XX olduğu için cinsimizi belirleme görevi yoktur. Ancak erkek kromozomuyla döllenmeyi işlevselleştirir. Buna karşıt erkekteki X veya Y kromozomun döllenmede yer alması, çocuğun cinsiyetini belirler. Ebeveynlerin genetik yapısı da bu yumurta hücresi ve spermin birleşmesinden oluşur. Kadındaki X ile erkekteki X kromozomları döllendiğinde KIZ cinsi, yine kadındaki X ile erkekteki Y kromozomu döllenmesinden ise ERKEK çocuğu cinsi oluşur. Yani döllenmede çocuğun cinsini belirleyen her zaman erkeğin X veya Y adlı kromozomudur. Bu kromozomların kökeninden veya değişime uğramış hallerinden dolayı, doğacak çocuğun cinsi, sağlıklı, hastalıklı veya engelli olmasına neden olur. O yüzdendir ki, hamileliğin 11 veya en geç 12. haftasında kliniklerde bu tespitin yapılması mümkündür. Tıp biliminin genetik araştırma bölümü olan Koryonik Biyopsi (CVS) denen kontrollerle çocuklarda olabilecek engelli halleri tespit edebiliyor.

Hücre – Kromozomların görevi ve hastalıklar

Hücre, bitkisel ya da hayvansal her türlü yaşam biçiminin en küçük birimidir. Her hücre bir sitoplazma ve çekirdekten meydana gelir. Her canlı gibi insan da trilyonlarca hücreden oluşur.

Kromozomlar, elektron mikroskobunda İ, V, J harfleri gibi biçimlerde görünür ve boyutları mikronla ölçülür. Kromozomların sayısı canlı türlerinde değişiklik gösterir. Örneğin sirke sineğinde 8, kurbağada 26, farede 42, köpekte 78 kromozom vardır. İnsanın kromozom sayısı ise 46’dır. 22’si çift oto zom kromozomdur. İnsan hücresinde 1 çift de eşeysel kromozom bulunur ve toplam sayı 46 eder. Kromozomlar, molekül yapıları çok iyi bilinen DNA (dezoksiribonükleik asit) zinciri ile ‘‘histon’’ denilen protein zincirinden oluşur. DNA zincirleri de özgül proteinleri sentezlemekle görevli ‘‘gen’’ adı verilen birimlerden oluşur.

Döllenme sırasında annenin yumurtasındaki 23 kromozom, babanın spermindeki 23 kromozomla birleşir. İşte bu 46 kromozom insanın yaşamında belirleyici rol oynar. Kromozomlarda yer alan ve sayıları 25 bin ile 100 bin arasında olduğu tahmin edilen genlerin oluşturduğu zincir, kişinin göz renginden boyuna, yaşam süresinden yakalanacağı hastalıklara kadar pek çok şeyi programlar. Bu genetik programlar, DNA alt ünitesi denen (A, T, C, G) kimyasallarıyla programlanır. Bilim insanları özellikle, 21. kromozomun içindeki 14 geni tam bir saatli bomba olarak niteliyorlar. Bu 14 genden birinde meydana gelen en ufak bir arıza Alzheimer, epilepsi, Parkinson veya lösemi hastalığına neden oluyor. Ayrıca halk arasında ‘‘Mongolluk’’ denilen Down sendromu ortaya çıkabiliyor.

Her insan hücresinde yaşamın yapı taşları kabul edilen 24 çift kromozom bulunuyor. Gen bilgilerini taşıyan ip biçimindeki kromozomlar uç uca eklenseydi 1.5 metrelik bir kordon oluştururdu. Kromozomların bozuk oluşumu sonucu, insanın yaşamında değişik dönemlerde, çeşitli hastalıklar ortaya çıkıyor. Bilim insanları, hangi kromozomun bozuk olduğunda hangi hastalığa neden olduğunu artık biliyorlar. Örneğin: 1.kromozom : Alzheimer, Ağır işitme, 2.kromozom : Belleğin oluşumuyla ilgili bilgiler, 3.kromozom : Akciğer kanseri, 4.kromozom : Çeşitli kalıtımsal hastalıklar, 5.kromozom : Akne, Saç dökülmesi, 6.kromozom : Diyabet, Epilepsi, 7.kromozom : Kronik akciğer iltihabı, Şişmanlık, 8.kromozom : Erken yaşlanma, 9.kromozom : Deri kanseri, 10.kromozom : Bilinmiyor, 11.kromozom: Diyabet, 12.kromozom : Metabolizma hastalıkları, 13.kromozom :Göğüs kanseri, Retina kanseri, 14.kromozom : Alzheimer, 15.kromozom : Doğuştan beyin özrü, 16.kromozom : Crohn hastalığı, 17.kromozom : Göğüs kanseri, 18.kromozom : Pankreas kanseri, 19.kromozom : Bilinmiyor, 20.kromozom : Bilinmiyor, 21.kromozom : Down sendromu, Alzheimer, Parkinson, Lösemi, Depresyonlar, 22.kromozom : Yeni keşfedildi, Kemik iliğinin oluşumunu düzenliyor, 23.kromozom (Y) : Erkeklik cinsiyetini belirliyor, cinsel organların gelişimini düzenliyor, 24.kromozom (X) : İki adet X kromozomu taşıyan bebek, kız oluyor. Bu kromozomdaki dejenerasyon kas erimesi, cücelik ve gece körlüğüne yol açıyor.